ضرب المثل های ترکی
به نام خدا
1) آختاران تاپار، یاتان یوخودا گورر.
ترجمه :کسی که جستجو کند پیدا میکند و کسی که بخوابد در خواب میبیند.
مفهوم این ضرب المثل را می توان به مفهوم جمله معروف جوینده یابنده است، نسبت داد.
2) آز دانش ناز دانش.
ترجمه :کم صحبت کن اما زیبا صحبت کن.
برای توضیح مفهوم این ضرب المثل هم یادآوری شعر زیر کافی است:
"کم گوی و گزیده گوی چون در / تا ز اندک تو جهان شود پر"
3) بیرلیک هاردا، دیریلیک اوردا.
اتحاد هرجا که باشد زندگی آنجاست.
این ضرب المثل به اهمیت دوستی و یکدلی اشاره می کند و برای بهتر کردن رابطه ی افراد یک خانواده یا دوستان به کار می رود
4)ایری اؤتوراق ، دوز دانیشاق
ترجمه :کج بشینیم ، راست صحبت کنیم
اظهار صداقت و راستگویی در هر موقعیتی
5)الینّن سو داممیر
ترجمه :از دستش آب نمی‌چکد
خساست بیش از حد
6)داغدا جئیران گؤرسه دیر
ترجمه :در کوه آهو نشان میدهد
نشان از وعده‌های دست نیافتنی
7)آتداکی داش دوروب اوسته کی داش دورمور
ترجمه :سنگ زیرین ایستاده، سنگ رویی نمی‌ایستد
منظور کسی که سختی را تحمل می کند اعتراضی ندارد، کسی که راحت‌تر است اعتراض دارد
8)آشاغی دا ایلشمیر ، یوخاریدا یئر یوخدو
ترجمه :پایین نمی‌نشیند ، بالا جا پیدا نمی‌کند
عدم شناخت از جایگاه اجتماعی
9)اوزی ییخیلان آغلاماز
ترجمه :کسی که خودش زمین خورده گریه نمی کند
اگر کسی کاری کند و ضرر آن کار را ببیند، این ضرب المثل را به کار می برند.
10)اود دئدیم دیلیم یاندی
ترجمه :آتش گفتم، زبانم سوخت
اظهار پشیمانی از طرح مطلب و یا سخنی
11)قونشو قونشودان سحر اویانماغی اؤرگه نه ر
ترجمه :همسایه از همسایه، صبح بیدار شدن را یاد می‌گیرد
تاثیر اخلاق مثبت یا منفی در دیگران
12)اوجوزلو اتین شورباسی اولماز
ترجمه :با گوشت ارزان نمی توان آبگوشت خوبی پخت
وقتی کسی برای چیزی کم هزینه می کند نباید انتظار زیادی از آن چیز داشته باشد، مثلا لباس ارزان می خرد انتظار نداشته باشد جنسش خوب باشد!
13) آت آلمامیش اوخور چکیر.
ترجمه :قبل از اینکه اسب را بخرد آخورش را می‌سازد.
وقتی کسی هنوز شروع به انجام کاری نکرده، مرحله ی بعدی آن کار را انجام میدهد یا به عبارتی دیگر چسبیدن به فرع و رها کردن اصل
14)اودا گلمیسن سویا ؟
ترجمه :به آتش آمده‌ای یا آب؟
برای کسی که بسیار عجول و بی‌صبر است
15)ایتین آیاغیننان تیکان چئخاردئر.
ترجمه :از پای سگ خار در می‌آورد
سخت کوش در مورد انجام کارهای سخت و مشاغل طاقت فرسا وکنایه ازشجاعت و نترس بودن
16)ائله قورخور ، جین دمیرده ن قورخان کیمی.
ترجمه :مثل ترسیدن جن از آهن می ترسد
کنایه از آدم ترسو بودن
17)بو گونون صاباحی دا وار
ترجمه :امروز فردایی هم دارد
در مورد افرادی که شاکر نعمت نیستند به کار می رود
18)حیرصین دوولته زیانئ وار.
ترجمه :عصبانیت به مال ودولت زیان دارد
در زمان عصبانیت زدن و شکستن به دارایی خود انسان ضرر می رساند
19)قارقادان قناری اولماز.
ترجمه :کلاغ فقط یک کلاغ است و نمی تواند جوجه ی قناری داشته باشد
در مورد افرادی به کار می رود که نمی توان ذات آن ها را تغییر داد
20)تزه کوزه سرین سو.
ترجمه :کوزه فقط وقتی نو است ، آب را خنک نگاه می‌دارد
کنایه از اینکه هر چیز ، تازه‌اش خوب است
گرد آوری:ابوالفضل اصغری
